Yâ Kebîkec!

Kebîkec (a.i.): Haşarat ve zararlı böceklerin iş ve hareketlerini düzenleyen meleğin adıdır. Kitap kurdu ve güveler de bu meleğe bağlı olup izinsiz iş yapamazlarmış. Bu inanış sonucunda eskiden kitaplara "Yâ Kebîkec" yazılır ve artık kitabın her türlü haşarâta karşı sigortası yapılırmış. Nitekim el yazma eserlerin pek çoğunun cilt kapağında, zahriye yahut rast gele bir yerinde bu isme rastlanır. Genellikle tuğra biçiminde yazılan Kebîkec bir nevi haşarat ilacı yerine geçerdi.

Rivayete göre mollanın biri, kitabını kurtların yediğinden şikâyetle hocasına gider. O da kitabın sonuna "Yâ Kebîkec" yazmasını tavsiye eder. Molla denileni yapar. Ama ne çare kitabı hâlâ kurt yemektedir. Kurt, çok geçmeden son sayfaya da dadanınca molla soluğu hocasının yanında alır. Yine şikâyetle söze başlar. Hoca sorar:

- "Yâ Kebîkec" yazmadın mı?

- Yazdım efendim yazdım. Ama önce Kebîkec'i yemişler, şimdi kitabı yiyorlar.

Eskiden kitapları güve ve haşarattan korumak zor imiş. Bir ara mürekkeplere ilaç karıştırılmış veya kağıdın âherine böceklerin hoşlanmayacağı koku ifraz eden maddeler konulmuştur.

--- 

Tanım ve rivayet için kaynak:

İskender Pala, Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü