Ay, içi sünger gibi bir somun...

Ay'ın olur olmadık hareketlerinden muzdarip olanlara "lunatic" sözcüğünün karşılığı olmak üzere "ayzede" denmesini önermiştim çok önceleri. Mayıs başında Ay yine Supermoon moduna girip Dünya'ya çarpacakmış kadar yaklaşınca (ve pusuda bekleyen fotoğrafçılara gün doğunca) aklıma bu önerim ve geçtiğimiz sene Fransa Seyahatnâmesi'ni okuduğum Yirmisekiz Mehmet Çelebi geldi.

Fransa'da gördüğü pek çok şeyi merakla karışık bir hayranlıkla anlatan Çelebi, Paris'te oldukları sırada XIV. Louis'nin yaptırdığı "müneccimhâne"yi (Observatoire de Paris) ve Jean-Dominique Cassini için bina ettirdiği rasathaneyi de ziyaret eder. Buradaki dürbünle gökyüzüne bakan Çelebi'nin, Ay'ı dürbüne sığmayan bir halde görmesi, hele "içi sünger dolu bir ekmek somunu"na benzetmesi çok hoşuma gider.

RASATHANEYİ ZİYARET

“Bu şehirde ölmüş olan Koca Kral bir müneccimhâne bina etmiş ve Kasin adında bir üstad-ı kâmil için de bir rasatgâh yapmış, bir büyük kârgir kule bina ettirmiş. (…)

 “Gezegenleri seyr için durbin peyda etmişler. (…) Biz dahi ol durbin ile ay’a baktık. Gayet büyük görünürdü. Durbine sığmaz idi ve hepsi bize öyle göründü ki, içi sünger gibi bir ekmek somunu ortasından kessek nasıl görünürse öyle bir hâli vardı. Gûya, ay’da çukurlar ve tümsekler olup çukur yerler gölge olmağla mavi renkte görünür, zemini ise, beyaz ve berrak görünürdü.”

Observatoire de Paris

---

Alıntı: 

Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Fransa Seyahatnâmesi’nden

Hazırlayan: Şevket Rado, İş Bankası Kültür Yayınları